Wzmacnianie i koordynacja procesu służącego włączeniu Strategii Karpackiej do agendy europejskiej, budowanie stabilnych sieci współpracy oraz poszukiwanie odpowiedzi na wyzwania stojące przed makroregionem – to zadania, jakie stawia przed sobą Karpacka Rada Wykonawcza, która została zainaugurowana w Krasiczynie. Udział w spotkaniu wziął marszałek Władysław Ortyl.
Inicjatorem Karpackiej Rady Wykonawczej jest Minister Funduszy i Polityki Regionalnej Małgorzata Jarosińska-Jedynak. Do udziału w tym przedsięwzięciu zostali zaproszeni ministrowie odpowiedzialni za rozwój gospodarczy i regionalny w tym: Elisa Ferreira - komisarz UE ds. spójności i reform, Mihaly Varga - wicepremier i minister finansów (Węgry), Richard Rasi - wicepremier ds. Informacji i informatyzacji (Słowacja), Alyona Babak - minister ds. społeczności i rozwoju terytorialnego (Ukraina), Ioan Marcel Bolos - minister funduszy europejskich (Rumunia), Bogdan Lucian Aurescu - minister spraw zagranicznych (Rumunia), Goran Trivan - minister ochrony środowiska naturalnego (Serbia), Michał Kurtyka - minister klimatu oraz Harald Egerer - szef sekretariatu Konwencji Karpackiej.
Małgorzata Jarosińska-Jedynak, minister Funduszy i Polityki Regionalnej otwierając posiedzenie podkreśliła cel spotkania w Krasiczynie:
W chwili obecnej znajdujemy się w kluczowym momencie dla Karpat, ponieważ od przyjęcia Deklaracji Karpackiej w Krynicy otwierającej formalnie naszą współpracę minęło już półtora roku, a dziś wspólnie stawiamy bardzo ważny krok naprzód - inaugurujemy Karpacką Radę Wykonawczą. Współpraca w tej skali daje szansę na pełniejsze wykorzystanie potencjału, jaki tkwi w regionach położonych na obszarze Karpat – powiedziała minister, jednocześnie wyrażając nadzieję, że dalsza współpracą będzie się układać pomyślnie:
To ciało będzie koordynować dalsze prace, tak by z nową energią, z nową siłą, ale też wspólną pracą starać się o korzystne rozstrzygnięcia dla naszych regionów. Myślę, że to taki krok milowy dla Inicjatywy Karpackiej, czyli przyjęcie w grudniu 2019 roku opinii marszałka Władysława Ortyla przez Komitet Regionów, który poparł sformalizowanie współpracy karpackiej i wyraźnie pokazał, że nasze regiony widzą wartość takiego narzędzia, ale też potrzebę jego zastosowania – dodała Małgorzata Jarosińska-Jedynak.
Marszałek Władysław Ortyl, który mówił o pracach nad strategią karpacką powiedział, że teraz jest właściwy czas na działania w tym kierunku. Podziękował za możliwość uczestniczenia w tym wydarzeniu:
Nasze działania samorządów, regionów, które były podejmowane na rzecz strategii wynikają z pozytywnej zazdrości kierowanej w kierunku Alp, w kierunku dobrych praktyk, które tam się dzieją. Jest dobry czas, mamy dyskusję o nowej perspektywie finansowej, mamy negocjacje, rozmowy i na pewno jest to idealny moment, żeby strategia karpacka się sfinalizowała – powiedział marszałek Ortyl.
Marszałek mówił o tym, że tylko 16% obszaru Karpat jest poza różnymi formami ochrony, dlatego obszar ten musi mieć specyficzne instrumentarium, żeby uruchomić drzemiące w nim możliwości.
W Karpatach tkwi potencjał, który do tej pory przez kraje karpackie i UE nie był wykorzystany. Unia potrzebuje nowych impulsów, które stworzą wartość dodaną i myślę, że takim obszarem są właśnie Karpaty – dodał marszałek.
Udział w spotkaniu w Krasiczynie wziął także Jerzy Kwieciński, prezes zarządu PGNiG, były minister Inwestycji i Rozwoju, który porównał Alpy i Karpaty jako dwa zupełnie różne regiony, mówiąc że Alpy są najlepiej rozwiniętym obszarem w UE a Karpaty najgorzej i to pod wieloma względami:
Cieszę się, że przechodzimy do następnego etapu współpracy w ramach Karpat. To prawda, że teraz Karpaty bardziej dzielą aniżeli łączą. Paręset lat wstecz było odwrotnie – powiedział, mówił także o pięknie i urokach Karpat, które zachwycają swoją ciągle jeszcze dzikością, brakiem ludzkiej ingerencji, dobrym jedzeniem, lokalną kulturą.
Starania na rzecz utworzenia Strategii Karpackiej trwają już od wielu lat. W grudniu 2019 roku Komitet Regionów większością głosów przyjął opinię nt. powstania Makroregionalnej Strategii dla Karpat. To niezwykle ważny, kolejny już w tym roku krok, w kierunku powstania tzw. Strategii Karpackiej.
W opinii, której autorem jest Władysław Ortyl podkreślono unikatowe zasoby Karpat, takie jak bogactwo przyrodnicze, unikalne wielokulturowe dziedzictwo, zasoby ludzkie oraz wspólna tożsamość społeczności górskich. Wszystkie te elementy stanowią podstawę do wspólnego działania na rzecz bardziej dynamicznego, trwałego i zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego tego obszaru. Inicjatywa utworzenia makroregionu karpackiego podejmowana jest równocześnie na szczeblu rządów, parlamentów narodowych, jak i na szczeblu władz regionów i miast oraz społeczności lokalnych.
Stworzenie piątej już, makroregionalnej strategii w Unii Europejskiej oznaczałoby dodatkowe fundusze dla wszystkich regionów z obszaru Karpat: zarówno dla tych będących członkami UE, jak i tych spoza Unii, np. Ukrainy, Serbii i Mołdawii. Strategia będzie kreować pewne priorytety, wskazywać argumenty aby wspierać regiony karpackie. Jej główną rolą będzie koordynacja działań w całych Karpatach.
Marszałek Władysław Ortyl uważa, że Strategia Karpacka wiąże się z wieloma korzyściami dla Podkarpacia:
Utworzenie Strategii Karpackiej ma kolosalne znaczenie dla naszego regionu i pozwoli nam otworzyć się na kraje sąsiedzkie. Instrument ten umożliwi zacieśnianie więzi transgranicznych oraz będzie sprzyjać mocniejszej integracji społeczności lokalnych w makroregionie karpackim poprzez m.in. wspólny rozwój oraz ochronę środowiska i dziedzictwa kulturowego – mówi marszałek.
W minionych latach podejmowano szereg działań, w których jedną z wiodących ról odegrał Marszałek Województwa Podkarpackiego Władysław Ortyl i samorząd województwa podkarpackiego. W lutym 2016 roku, została utworzona w Komitecie Regionów Międzyregionalna Grupa „Karpaty”, która składa się z członków 4 państw, a przewodniczy jej Władysław Ortyl. W tym roku pozytywnie do tych planów odniosła się Komisja COTER.
Na poziomie krajowym mocno wspierał te działania marszałek Marek Kuchciński, w polskim parlamencie działa Parlamentarny Zespół Karpacki, którym kieruje właśnie Marek Kuchciński. Na poziomie parlamentarnym organizowano również wiele konferencji, wydarzeń i spotkań, które wspierały działania zmierzające do wprowadzenia Strategii Karpackiej.
We wrześniu 2018 roku, podczas Forum Ekonomicznego w Krynicy przedstawiciele rządów Węgier, Słowacji, Ukrainy i Polski podpisali Deklarację Karpacką, która kończyła dwuletnie prace prowadzone przez Polskę polegające na opracowaniu diagnozy społeczno-ekonomicznej dla regionu karpackiego oraz przygotowania projektu strategii.
Podejmowano także wiele innych działań czego efektem są przyjmowane deklaracje popierające idee utworzenia Strategii Karpackiej. Wszystkie przyjmowane były
w oparciu o dialog pomiędzy poszczególnymi interesariuszami Strategii. Do najważniejszych dokumentów należy zaliczyć: Memorandum Karpackie 2011, Memorandum Krynickie 2013, Deklarację Krasiczyńską 2013 i Deklarację Przemyską 2017.
Według samorządowców strategie makroregionalne pomagają sprostać wspólnym wyzwaniom dla konkretnych obszarów. Wspólne wykorzystanie potencjału obszarów transgranicznych przyczynia się do osiągnięcia spójności terytorialnej między państwami i regionami. Stanowią równocześnie instrument wielopoziomowego zarządzania, integrując działania podmiotów reprezentujących poziom unijny, krajowy, regionalny i lokalny wokół wybranych celów.
Karpaty reprezentują jednorodne pasmo górskie o specyficznych wyzwaniach i możliwościach rozwojowych z uwagi na uwarunkowania geograficzne. Zajmują powierzchnię 190 tys. km2, co czyni je po Alpach drugim co do wielkości obszarem górskim na kontynencie europejskim. Są zamieszkiwane przez około 68 mln ludzi. Potencjał wielowiekowego sąsiedztwa społeczeństw regionów karpackich jest wynikiem krzyżowania się wpływów Wschodu i Zachodu, wspólnych doświadczeń historii, a także tradycji pasterskich.
Tekst i fot. D. Kozik
Biuro Prasowe UMWP
