Psalmy ze Starego Testamentu w wykonaniu Stanisława Soyki i chóru Cracow Singer, przestrzenne wizualizacje i efekty świetlne, słuchowisko radiowe opowiadające o życiu w Markowej przed wojną – to tylko niektóre elementy składające się na bogaty, poruszający program otwarcia Muzeum w Markowej. O szczegółach była mowa na konferencji w Warszawie.
Ta uroczystość będzie mieć międzynarodowy charater, przyjadą na nią między innymi goście ze Stanów Zjednoczonych, Izraela, a także z Niemiec. Chcemy, aby to było spotkanie czterech narodów – mówił w czasie konferencji marszałek Władysław Ortyl.
Wzięli w niej taże udział przedstawiciele z Kancelarii Prezydenta, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Ministerstwa Spraw Zagranicznych.
Wojciech Kolarski podseretarz stanu z Kancelarii Prezydenta zapowiedział, że w otwarciu muzeum weźmie udział Prezydent RP Andrzej Duda.
Prezydent będzie obecny, bo chce, aby było to święto ku czci wszystich osób, które pomagały Żydom, jego udział ma nadać temu wydarzeniu charakter ogólnopolski - Powiedział W. Kolarski.
Z kolei wiceminister Jan Dziedziczak z MSZ zapewnił, że służby dyplomatyczne robią wszystko, aby informacja o muzeum w Markowej dotarła poprzez placówi dyplomatyczne do jak największej grupy osób na całym świecie.
Jest to największe przedsięwzięcie w historii polskiej dyplomacji, chcemy trafić z wiadomością o Polakach ratujących Żydów do wielu miejsc na świecie, w tym celu angażujemy kilkadziesiąt placówek – ambasad i konsulatów – aby włączyły się w uroczystość otwarcia – mówił Jan Dziedziczak z MSZ.
Poniżej informacje dotyczące muzeum i ceremonii otwarcia.
UROCZYSTOŚĆ OTWARCIA
Koncepcja artystyczna uroczystości otwarcia Muzeum w Markowej oparta jest na pomyśle skupiającym trzy współgrające i przenikające się ze sobą środki wyrazu artystycznego: dźwięk, obraz i słowo. Każde następujące po sobie punkty wieczoru będą zamkniętym segmentem-opowieścią, a łącznikami między poszczególnymi elementami będzie warstwa muzyczna lub dźwięki instalacji audialnej.
Program artystyczny przygotowany na uroczystość otwarcia zakłada odwołanie się do ludzkiej solidarności i współodczuwania. Narracja będzie zbudowana na historii rodziny Ulmów, z podkreśleniem, że polskich rodzin pomagających Narodowi Żydowskiemu było znacznie więcej i że powstałe muzeum jest miejscem pamięci o nich wszystkich.
W warstwie muzycznej będziemy mogli usłyszeć śpiewającego i grającego na fortepianie Stanisława Soykę, któremu towarzyszyć będzie chór Cracow Singers. Artyści wykonywać będą psalmy ze Starego Testamentu Pisma Świętego. Drugim elementem warstwy dźwiękowej będzie słuchowisko radiowe, które opowiadać będzie życie Markowej przed wojną oraz historię Rodziny Ulmów. Muzyka i dźwięk w niekonwencjonalny sposób będą obecne również w dalszej, oficjalnej części uroczystości, podobnie jak wizualizacje przestrzenne i efekty świetlne.
WYDARZENIA TOWARZYSZĄCE
Otwarciu muzeum towarzyszyć będzie wystawa „Samarytanie z Markowej”, która trafi do 27 placówek dyplomatycznych i kulturalnych RP w 24 krajach na wszystkich 6 kontynentach (Europa: 13, Azja: 6, Ameryka Płn.: 3, Ameryka Płd.: 3, Afryka: 1, Australia: 1) w 15 wersjach językowych. Wystawa dotrze m.in. do: Izraela, Stanów Zjednoczonych, Chin, Kuby, Nowej Zelandii, RPA i Tajlandii. Została przetłumaczona m.in. na hebrajski, gruziński, chiński, tajski, birmański.
Transmisja uroczystości otwarcia Muzeum będzie dostępna w 18 placówkach dyplomatycznych i kulturalnych RP w 14 krajach na 4 kontynentach (Europa: 9, Azja: 3, Ameryka Płn.: 4, Ameryka Płd.: 1) w 5 językach (polskim, angielskim, niemieckim, francuskim i hebrajskim). Z uwagi na różnicę stref czasowych w kilku przypadkach będzie to retransmisja.
Film prezentujący Muzeum wyświetlony zostanie w 22 placówkach dyplomatycznych i kulturalnych RP w 20 krajach na 5 kontynentach (Europa: 12, Azja: 4, Ameryka Płn.: 3, Ameryka Płd.: 2, Afryka: 1) w 12 wersjach językowych.
MUZEUM W MARKOWEJ – idea, cel, artystyczna wizja
Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej imienia Rodziny Ulmów w Markowej to pierwsza polska instytucja muzealna zajmująca się problematyką Polaków ratujących Żydów podczas okupacji niemieckiej. Dotychczas nie było placówki, która w szerokim kontekście II wojny światowej i okupacji niemieckiej w usystematyzowany sposób prezentowałaby sylwetki Polaków, którzy mimo zagrożenia życia swojego i swoich bliskich zdecydowali się pomagać Żydom skazanym przez Niemców na zagładę.
Idea powstania MPRŻ zrodziła się w 2007 roku. Rok później Sejmik Województwa przyjął w tej sprawie uchwałę intencyjną. W 2010 r. rozstrzygnięto konkurs na koncepcję muzeum. Wygrało go biuro architektoniczne Nizio Design International – NDI. Minimalistyczna formuła architektoniczna ma w zamyśle podkreślać drastyczność ówczesnych wydarzeń i śmiertelne niebezpieczeństwo grożące osobom, które niosły pomoc Żydom.
Muzeum ma również nowoczesną, multimedialną scenografię. Eksponaty zostały opisane w trzech językach: polskim, angielskim i hebrajskim. Ekspozycja obejmie materiały archiwalne – m.in. druki i fotografie, a także filmy dokumentalne. Centralną część Sali stanowi symboliczne przedstawienie rodzinnego domu Ulmów.
W ramach przetargu na budowę MPRŻ w 2013 r. wybrano firmę Skanska. Budowa trwała 2 lata (od października 2013 do października 2015 r.). We wrześniu 2015 r. w ramach przetargu wybrano firmę MWE, która przygotowała scenografię wystawy stałej. Jej projekt opracowali dr hab. Elżbieta Rączy i dr Mateusz Szpytma, a zatwierdzony został przez Komisję Programową MPRŻ.
Podstawowym celem MPRŻ jest upamiętnienie Polaków, którzy podczas okupacji niemieckiej – mimo grożącej im kary śmierci – pomagali ludności żydowskiej skazanej przez III Rzeszę na zagładę, a także upowszechnianie wiedzy o nich.
Całkowity koszt realizacji projektu wyniósł8 656 437 zł, z czego 1 mln przekazało Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a 115 tys. stanowiły środki własne Muzeum-Zamku w Łańcucie. Pozostała kwota – 7 541 437 zł – pochodziła z budżetu województwa podkarpackiego.Działki pod budowę MPRŻ przekazała nieodpłatnie Gmina Markowa.
RODZINA ULMÓW
Patronem muzeum jest rodzina Ulmów z Markowej, która dała schronienie ośmiorgu Żydom. Za ich ukrywanie Józef, Wiktoria (będąca w ciąży) oraz ich dzieci zostali rozstrzelani. Niemieccy Żandarmi zabili także Żydów.
W 1995 r. Wiktoria i Józef Ulmowie zostali uhonorowani pośmiertnie tytułem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. W 2003 r. w diecezji przemyskiej rozpoczął się ich proces beatyfikacyjny. W 2004 r. odsłonięto w Markowej pomnik poświęcony rodzinie Ulmów. W 2010 r. prezydent RP Lech Kaczyński odznaczył ich Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
Monika Konopka
Fot. Michał Mielniczuk
Video: Sebastian Kieszkowski
Biuro Prasowe UMWP
