Poruszające spotkanie Łańcuckiej Resursy Kultury Pamięci w ramach obchodów Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu. Tym razem w Muzeum Polaków Ratujących Żydów w Markowej.
„Każda ofiara ma imię” – pod takim tytułem miało miejsce IX spotkanie Łańcuckiej Resursy Kultury Pamięci, które tym razem odbyło się w Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej. Udział w nim wzięli nie tylko mieszkańcy Markowej i Łańcuta, ale również przedstawiciele lokalnych samorządów wraz z Marszałkiem Województwa Podkarpackiego, Władysławem Ortylem.
W poruszającej prelekcji, gość specjalny tego spotkania - pani Ewa Koper z Muzeum-Miejsca Pamięci w Bełżcu - przedstawiła jednostkowe historie ofiar, które trafiły do tego obozu zagłady. Choć Holokaust odebrał im tożsamość, skazując nie tylko na unicestwienie w znaczeniu dosłownym, ale także na niepamięć. Dzięki prowadzonym od niedawna badaniom udaje się stopniowo przywracać im ich imiona...
Wystąpieniu towarzyszyła dyskusja angażująca wielu ze zgromadzonych gości. O dzisiejszej kulturze pamięci, a przede wszystkim potrzebie powtarzania historycznej prawdy, często spotykając się z wyparciem i niezrozumieniem, mówił marszałek Władysław Ortyl. Jednocześnie podkreślił, jak ważne są inicjatywy kultywujące pamięć, takie jak "Łańcucka Resursa Kultury Pamięci", w ramach której odbyło się to spotkanie.
Wydarzenie z 26 stycznia to istotny wkład samorządu województwa, Muzeum Zamku w Łańcucie, Muzeum Polaków Ratujących Żydów w Markowej oraz organizatorów Łańcuckiej Resursy Kultury Pamięci w podkarpackie obchody IX Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu.
Warte podkreślenia jest również to, że spotkanie odbywało się w ramach zainicjowanych przez Ruch Społeczny Pro Publico Bono Dni Kultury Pamięci, stanowiących cykl wydarzeń, które w formie spotkań, konferencji, seminariów, a także wydarzeń artystycznych i kulturalnych dzieją się corocznie w całej Polsce, a wspólnym punktem odniesienia dla organizatorów Dni Kultury Solidarności i poszczególnych wydarzeń jest Karta Solidarności.
Ten właśnie dokument jest rzeczywistą podstawą tworzenia instytucji życia społecznego, która wspiera powstawanie lokalnych porozumień, między podmiotami obywatelskimi a organami władzy państwowej i samorządowej, zawieranych dla realizacji zasad i postanowień Karty Solidarności, które mają znaczący wpływ na społeczną rzeczywistość w różnych jej wymiarach.
Karta stanowi o konieczności budowy wspólnoty w oparciu o porozumienie i współdziałanie możliwie wszystkich struktur samorządu powiatowego, samorządów gminnych, instytucji naukowych, edukacyjnych i gospodarczych, a przede wszystkim samych obywateli i ich organizacji. Stanowi także o zasadzie współdziałania opartego na trosce o bliźniego.
Karta jest nie tylko dokumentem, odwołującym się do dziedzictwa świętego Jana Pawła II – jej podpisanie miało miejsce w trzydziestą rocznicę Bierzmowania Dziejów (mszy papieskiej na krakowskich Błoniach 10 czerwca 1979 rok), ale przede wszystkim – instytucją życia społecznego. To podstawowy instrument wspierania rozwoju samorządności obywatelskiej.
Celem, jaki przyświecał jej ustanowieniu jest rozwój cywilizacji solidarności, która wiąże się ściśle z coraz aktywniejszym i szerszym angażowaniem się obywateli w sprawy publiczne - ich troskę o dobro wspólne i siebie nawzajem.
Wprawdzie Dni Kultury Solidarności zwyczajowo mieszczą się w datach od 17.10 (ustanowiony przez ONZ dniem walki z ubóstwem) do 10.12 (dzień praw człowieka), to jednak tym razem organizatorzy postanowili włączyć w nie również to szczególne wydarzenie, jakim są obchody Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holocaustu, gdyż traktują one właśnie o postawach ludzkich i o międzyludzkiej solidarności.
Holocaust to tragiczny fakt zaistniały w historii narodu Polskiego i Żydowskiego skutkujący do dziś na wielu płaszczyznach. Jedną z tych nich jest depersonalizacja ofiar.
W tym miejscu konieczne jest podkreślenie szczególnego miejsca, w jakim odbyło się spotkanie. To właśnie Muzeum poświęcone upamiętnieniu heroicznej postawy Polaków, którzy w tym dramatycznym dla naszych narodów czasie byli w stanie poświęcić własne życie - dobro najwyższe, jakie zostało nam dane - by ratować bliźnich niezależnie od wyznania.
Muzeum to jest jednocześnie oddziałem Muzeum Zamku w Łańcucie, które realizuje program Łańcuckiej Resursy Kultury Pamięci. Resursa natomiast, zgodnie z jej nazwą, została powołana do życia, aby budować i kultywować kulturę pamięci. Pamięci nie tylko o doniosłych momentach w naszej historii, ale także o tragicznych wydarzeniach i ich ofiarach.
Idea Łańcuckiej Resursy powstała z kolei we współpracy ze środowiskiem muzealników i w kręgu przedstawicieli instytucji kultury, które to instytucje kultury /kultury pamięci/ mogą swoją pracą przyczynić się do przywracania tożsamości ofiarom.
Taką właśnie tytaniczną pracę wykonała Pani Ewa Koper dokumentując i przedstawiając zebranym podczas spotkania Resursy losy ofiar Holocaustu zamordowanych w nazistowskim obozie w Bełżcu. Tym samym pokazała, jaką rolę w praktyce odgrywają instytucje kultury i zatrudnieni w nich ludzie w przywracaniu pamięci i tożsamości ofiarom tych tragicznych wydarzeń. Tu właśnie ujawnia się kultura pamięci, dla której m.in. powołana została Łańcucka Resursa Kultury Pamięci.
Tomasz Wasielewski
Kancelaria Zarządu UMWP
