Przesłanie okolicznościowe Marszałka Województwa Podkarpackiego Władysława Ortyla z okazji rozpoczęcia obchodów setnej rocznicy urodzin św. Jana Pawła II, wygłoszone w Krasiczynie 14 maja 2020, w 153 rocznicę urodzin Księcia Adama kardynała Sapiehy.
Szanowni Państwo!
Ziemie Województwa Podkarpackiego obfitują w ślady i wspomnienia po Karolu Wojtyle – świętym Janie Pawle II. Były przez Niego odwiedzane w różnych okresach życia. Podczas swego pontyfikatu na Stolicy Piotrowej Ojciec święty przybywał na tereny należące obecnie do Województwa Podkarpackiego kilkakrotnie, zawsze pozostawiając ważne przesłanie, osobiste refleksje , świadectwo swego patriotyzmu i wierności tradycji, a nade wszystko świadectwo swego zawierzenia Bogu i swego apostolstwa. Jest to zatem dla nas, obecnych, ale i przyszłych mieszkańców Regionu ważny i wciąż zbyt słabo znany, czy wręcz nieuświadomiony, depozyt. Z tego, co już obecnie możemy określać dziedzictwem św. Jana Pawła II – mocno wpisanym także w te podkarpackie ziemie, nieustannie i wciąż na nowo przemawia do nas dziedzictwo Kościoła i chrześcijańskiej cywilizacji, dziedzictwo Narodu i polskiej państwowości – ich wytrwałym rzecznikiem, ale i współtwórcą był Ojciec święty.
Dlatego rozpoczynające się obchody setnej rocznicy Jego urodzin mogłyby być dla nas, mieszkańców Województwa Podkarpackiego, nie tyle okazją do ponownego przypomnienia historycznych związków Karola Wojtyły – św. Jana Pawła II z tymi ziemiami i ich mieszkańcami, nie tylko okazją do przywołania Jego myśli i gestów tutaj wyrażonych, ale przede wszystkim mogłyby być dobrym powodem do odczytania przez nas tego – Wojtyłowego Dziedzictwa i ponownego odczytania i wpisania je w nasze regionalne życie społeczne. Aby na fundamencie tego dziedzictwa wciąż kształtować nasze wspólnoty lokalne i tworzyć warunki rozwoju cywilizacyjnego w regionie.
Rozpoczynamy dzisiaj tę podróż do źródeł dziedzictwa św. Jana Pawła II z Krasiczyna, którego „genius loci”, i którego symbolika, pozwala nam uświadomić sobie, jak bardzo to dziedzictwo jest owocem pracy wielu pokoleń – tych pokoleń, które żyły na tej ziemi przed nami i które, często w bardzo trudnych warunkach braku polskiej państwowości i prześladowań, tworzyły naszą niepodległość w kulturze oraz umacniały fundamenty naszej chrześcijańskiej cywilizacji. W tym miejscu uświadamiamy sobie przekaz dziedzictwa, który płynie z tej rezydencji Sapiehów, jednego ze znamienitych rodów Dawnej Rzeczypospolitej. Jest to ród, który wydał Polsce, ale wcześniej także Wielkiemu Księstwu Litewskiemu wiele wybitnych postaci – osobistości znanych ze swoich cnót rycerskich i obywatelskich. Tak się złożyło w jego dziejach, że największego blasku i świetności dał mu Ten, którego dzisiaj przybyliśmy uczcić przy Dębie – Jego pomniku, ostatnia z historycznych osobistości rodu Sapiehów, Niezłomny Książe i Biskup, kardynał Adam Stefan Sapieha. Człowiek, który wśród licznych dzieł swoich oraz zasług dla Kościoła i Ojczyzny uczynionych ma i tę jeszcze - że jak powiedział ks. Franciszek Kardynał Macharski – mógłby chyba sobie poczytać za największe swoje dzieło to, „że nam wychował papieża Jana Pawła II”.
W taki oto sposób przez tę więz szczególną, jaka w edukacji łączy mistrza i ucznia, wychowawcę i wychowanka, możemy sobie uświadomić jaki jest sens prawdziwy, jakie ma znaczenie edukacja i wychowanie dla kształtowania naszego człowieczeństwa i naszego obywatelstwa, w oparciu o świadomość, zrozumienie i doświadczenie dziedzictwa swojego narodu.
Dlatego to nasze spotkanie okolicznościowe, rzec by można podwójnie „urodzinowe” – dla uczczenia zarówno Wychowawcy , jak Wychowanka, Księcia – Kardynała i Papieża, ma nam posłużyć do wywołania także pewnego przesłania. Chciałbym, aby to przesłanie stało się motywem przewodnim obchodów setnej rocznicy urodzin św. Jana Pawła II na terenie naszego Województwa. Proponuję zatem, aby ideą przewodnią tych obchodów była rola edukacji i wychowania w rozwoju osobowym i społecznym, ale edukacji tworzonej w oparciu o dziedzictwo św. Jana Pawła II. Dziedzictwo to z kolei byłoby odczytywane także z uwzględnieniem tych jego elementów i treści, które dzięki okolicznościom historycznym wpisane są już w tożsamość miejscowości i ziem położonych na terenie Województwa Podkarpackiego. Dotyczy to w pierwszej kolejności wszystkich miejsc, do których pielgrzymował papież Jan Paweł II, ale także tych ludzi i miejsc, z którymi Karol Wojtyła pozostawał w kontakcie i odwiedzał je w jakimkolwiek momencie swojego życia.
Zwracam się z tego miejsca z apelem do mieszkańców naszego regionu, ale także do tych osób, które pochodzą z niego, a obecnie żyją już w innych miejscach Kraju lub zagranicą. Proszę o zastanowienie się i o podejmowanie wspólnie z nami takich działalności twórczych, które byłyby dedykowane naszemu Regionowi, a które traktowałyby dziedzictwo św. Jana Pawła II, jako swego rodzaju „tworzywo” dla dzieł i przedsięwzięć realizowanych na polu edukacji i wychowania.
Szanowni Państwo!
W imieniu osób i organizacji współtworzących od ponad dziesięciu już lat Kartę Solidarności – instytucję społeczną, która ma na celu m.in. kreowanie kultury pamięci opartej o dziedzictwo św. Jana Pawła II, ogłaszam dzisiaj, tutaj w Krasiczynie, otwarcie kolejnego etapu realizacji programu „Polska – Genius loci”. Jest to program, który został ustanowiony w celu kontynuacji m.in. tych działań kulturotwórczych, które podjęte zostały w 2016 roku w ramach obchodów 1050- lecia Chrztu Polski. Przypomnę, że wówczas te obchody były realizowane w Podkarpackim z dużym zaangażowaniem wielu wspólnot lokalnych i Samorządu Województwa Podkarpackiego. Aby zapewnić kontynuację podjętych wtedy przedsięwzięć okolicznościowych, ale także w celu bardziej efektywnego przygotowania i uczestnictwa w obchodach setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości po I wojnie światowej, program „Polska –Genius Loci”, z udziałem wielu muzeów i organizacji społecznych zaczął tworzyć infrastrukturę intelektualną i zaplecze społeczne dla kultury pamięci w taki sposób, aby była ona przede wszystkim czynnikiem wychowania obywatelskiego i patriotycznego. Chodzi nam bowiem o to, aby przesłanie naszej narodowej i państwowej niepodległości, uświadomione poprzez rzetelną edukację historyczną, pozwalało stawiać – w szczególności młodemu pokoleniu - pytania o rozumienie i kształt wolności człowieka we współczesnym świecie.
Na obecnym etapie realizacji programu „Polska –Genius Loci” w szczególny sposób znowu otwieramy się na dziedzictwo św. Jana Pawła II. Widzimy w Jego osobie - obok Prymasa Tysiąclecia – drugiego z ojców naszej obecnej Niepodległości. Z tej perspektywy można nie tylko ożywić zainteresowanie dziejami Polski praktycznie aż do czasów współczesnych, ale również popatrzeć na dzieje i współczesną tożsamość Polski przez pryzmat patriotyzmu i „pedagogii wolności” Prymasa Wyszyńskiego oraz Papieża Wojtyły. Już sam utwór „Pamięć i Tożsamość” mógłby stanowić dla współczesnego pokolenia Polaków oryginalne zródło poznania dziedzictwa św. Jana Pawła II. Może być on, moim zdaniem, nawet atrakcyjną płaszczyzną „konfrontacji” z Jego przekonaniami i z Jego świętością.
Niech zatem to nasze spotkanie w krasiczyńskim domu rodzinnym Księcia Kardynała Sapiehy – wychowawcy św. Jana Pawła II, będzie symbolicznym początkiem zmiany w podejściu do dziedzictwa św. Jana Pawła II. Przystępując do tego zadania, przypomnijmy sobie jeszcze co On sam mówił do nas podczas „pierwszego pożegnania z Polską” - na krakowskich Błoniach 10 czerwca 1979 roku:
„Zanim stąd odejdę, proszę was, abyście całe to duchowe dziedzictwo, któremu na imię «Polska», raz jeszcze przyjęli z wiarą, nadzieją i miłością - taką, jaką zaszczepia w nas Chrystus na chrzcie świętym, abyście nigdy nie zwątpili i nie znużyli się, i nie zniechęcili, abyście nie podcinali sami tych korzeni, z których wyrastamy”.
