Program Strategiczny Błękitny San (PSBS), podobnie jak drugi przygotowany przez władze regionalne i lokalne Program Strategiczny Rozwoju Bieszczad (PSRB) służy realizacji założeń Strategii rozwoju województwa - Podkarpackie 2020, uszczegóławiając jej zapisy w zakresie zapewniającym jak najlepsze wykorzystanie zasobów endogenicznych gmin położonych wzdłuż biegu rzeki San.
PSBS, w świetle art. 15 Ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. 2009 nr 84. poz. 712 z późn. zm.) stanowi dokument o charakterze operacyjno-wdrożeniowym opracowany w celu wdrażania średniookresowej strategii rozwoju regionu tj. Strategii rozwoju województwa - Podkarpackie 2020. Jest on programem rozwoju określającym sposób osiągnięcia określonych w niej celów, na obszarze któremu jest dedykowany, przy uwzględnieniu jego specyficznych uwarunkowań.
Zakres przestrzenny PSBS obejmuje obszar 48 jednostek samorządu terytorialnego, położonych wzdłuż biegu rzeki San od południowo-wschodniego krańca województwa podkarpackiego po jego północno-zachodnie granice.
Program ma przyczynić się przede wszystkim do podniesienia poziomu życia mieszkańców gmin położonych wzdłuż biegu rzeki San. Przedmiotem Programu jest obszar tych gmin wraz z ich zasobami endogennymi oraz powiązaniami egzogenicznymi, aktualnie występującymi i potencjalnymi, których właściwe wykorzystanie w procesie rozwoju może przyczynić się do poprawy poziomu konkurencyjności tego obszaru, a w konsekwencji zapewnić mu trwały wzrost i rozwój gospodarczy prowadzący do poprawy życia mieszkańców.
Poprzez zapewnienie spójności PSBS z systemem krajowego i regionalnego programowania i realizacji polityki rozwoju, jego realizacja odbywać się będzie przy wykorzystaniu instrumentów przewidzianych m.in. w Krajowych Programach Operacyjnych, Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Podkarpackiego na lata 2014-2020 oraz Kontrakcie Terytorialnym.
Idea przygotowania Programu rozwojowego „Błękitny San” nawiązuje do programu o tej samej nazwie, który został przygotowany w 2003 roku przez Związek Gmin Turystycznych Pogórza Dynowskiego, jednak z różnych przyczyn nie został zrealizowany. W 2012 roku grupa 32 gmin położonych nad rzeką San, przy wsparciu Zarządu Województwa, postanowiła podjąć działania, których efektem byłaby poprawa stanu wód rzeki i rozwój terenów nadbrzeżnych. W marcu 2013 roku do przedsięwzięcia przystąpiły kolejne 16 JST z terenu województwa, co pozwoliło na objęcie inicjatywą całego biegu rzeki.
W dniu 9 kwietnia 2013 roku Zarząd Województwa przyjął Uchwałę Nr 222/5279/13 o przystąpieniu do opracowania Programu strategicznego „Błękitny San” wraz z 48 JST położnymi wzdłuż całego biegu rzeki.
Autorska wersja opracowania obejmująca część diagnostyczną oraz programową, została w dniu 6 grudnia 2013 roku przyjęta przez Komisję złożoną z przedstawicieli Urzędu Marszałkowskiego oraz reprezentantów JST objętych Programem.
Autorami projektu Programu byli eksperci: prof. nadzw. dr hab. Andrzej Miszczuk z Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych Uniwersytetu Warszawskiego oraz prof. nadzw. dr hab. Paweł Churski z Zakładu Analizy Regionalnej Instytutu Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Celem głównym PSBS jest wzrost poziomu i warunków życia mieszkańców gmin obszaru poprzez poprawę dostępu do miejsc pracy i usług przy efektywnym wykorzystaniu zróżnicowanych zasobów endogenicznych tego terenu, skutkujący poprawą spójności wewnętrznej i wzmocnieniu funkcjonalnych powiązań zewnętrznych. Będzie to prowadzić do zmniejszania poziomu zróżnicowań rozwoju społeczno-gospodarczego Podkarpacia w układzie wewnątrzregionalnym, wzdłuż biegu rzeki San.
Układ priorytetów i działań PSBS obejmuje:
1. Priorytet INNOWACYJNA PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ
1.1. Działanie – Przygotowanie i promocja terenów inwestycyjnych
1.2. Działanie – Wzmocnienie bazy ekonomicznej oraz poziomu i warunków życia ludności ośrodków subregionalnych i lokalnych wraz z ich
powiązaniami funkcjonalnymi z otoczeniem
1.3. Działanie – Wzmacnianie powiązań systemu edukacji i nauki z gospodarką poprzez wykorzystanie inicjatyw klastrowych
1.4. Działanie – Poprawa poziomu produktywności rolnictwa i rzemiosła
2. Priorytet TURYSTYKA
2.1. Działanie – Rozwój i dywersyfikacja produktów turystycznych wraz ze zintegrowaną promocją
2.2. Działanie – Tworzenie wyspecjalizowanych klastrów turystycznych
2.3. Działanie – Skoordynowany rozwój zagospodarowania oraz poprawa funkcjonowania infrastruktury turystycznej
2.4. Działanie – Rewitalizacja, ochrona oraz promocja obiektów dziedzictwa kulturowego
3. Priorytet KAPITAŁ LUDZKI I SPOŁECZNY
3.1. Działanie – Zróżnicowanie oferty edukacyjnej na wszystkich poziomach kształcenia
3.2. Działanie – Kształtowanie i promocja postaw związanych z uczeniem się przez całe życie
3.3. Działanie – Poprawa dostępności i jakości usług społecznych
3.4. Działanie – Rozwój społeczeństwa informacyjnego i przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu
4. Priorytet ŚRODOWISKO I ENERGETYKA
4.1. Działanie – Utrzymanie walorów środowiskowych i krajobrazowych
4.2. Działanie – Zapobieganie, przeciwdziałanie i minimalizowanie skutków osuwisk
4.3. Działanie – Zapobieganie, przeciwdziałanie i minimalizowanie skutków zagrożeń wywołanych przez człowieka
4.4. Działanie – Rozwój odnawialnych źródeł energii
Proponowane przedsięwzięcia priorytetowe o kluczowym znaczeniu dla rozwoju województwa podkarpackiego obejmują:
- Ochronę środowiska zlewni rzeki San poprzez kompleksową gospodarkę wodno-ściekową oraz system składowania odpadów,
- Zagospodarowanie brzegów rzeki San z uwzględnieniem infrastruktury ochrony przeciwpowodziowej,
- Modernizację infrastruktury drogowej i kolejowej przy wykorzystaniu inwestycji łączących sieć TEN-T, poprawiających dostępność stolicy województwa oraz obniżających poziom zanieczyszczeń generowanych przez indywidualny transport samochodowy w ruchu regionalnym i lokalnym.
Aktualnie trwają prace nad sporządzeniem prognozy oddziaływania na środowisko projektu Programu, w oparciu o opinie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska i Podkarpackiego Regionalnego Inspektora Sanitarnego.
Po przyjęciu projektu Programu wraz z Prognozą oddziaływania na środowisko w w formie uchwały Zarządu Województwa, projekty dokumentów, w II kwartale br., poddane zostaną procesowi konsultacji społecznych.
Końcowa wersja Programu wraz z Prognozą oddziaływania na środowisko, uwzględniające zasadne uwagi i uzupełnienia zgłoszone w toku konsultacji społecznych zostaną przyjęte w formie uchwały przez Zarząd Województwa, co planowane jest na przełomie II i III kwartału br.