Polskie przewodnictwo w Konwencji Karpackiej jest wielką szansą na jeszcze bardziej wyraziste zaakcentowanie tego, jak wiele możemy zdziałać wspólnie, w ramach onadnarodowych ram współpracy oraz jak ważny będzie udział w tym porozumieniu Unii Europejskiej – powiedział marszałek Władysław Ortyl w czasie posiedzenia Konferencji Stron Konwencji Karpackiej. Obrady gromadzące przedstawicieli rządów siedmiu krajów, polityków, samorządowców, ekspertów, przedstawicieli wielu instytucji i stowarzyszeń europejskich odbyły się zdalnie.   

Konwencja Karpacka to wielostronne porozumienie, zawarte dla ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju regionu Karpat. Podpisana w 2003 roku przez siedem państw, należące do UE Czechy, Węgry, Polskę, Rumunię i Słowację oraz znajdujące się poza UE – Serbię i Ukrainę, weszła w życie w 2006 roku. Jednoczy ona tzw. kraje karpackie w ramach partnerstwa, tworząc ramy współpracy oraz dając szansę integracji polityki w wielu dziedzinach. Jest ona fundamentem dla opracowywania i wdrażania ponadnarodowych strategii, programów i projektów na rzecz ochrony i zrównoważonego rozwoju regionu.

Gospodarzem  6. Posiedzenia Konferencji Stron  Konwencji było polskie Ministerstwo Klimatu i Środowiska. Konferencja Stron czyli COP jest najwyższym i jednocześnie głównym organem decyzyjnym Konwencji Karpackiej, reprezentowanym przez wszystkie jej strony. To COP przyjmuje  protokoły tematyczne do Konwencji, programy pracy i budżet na kolejne lata, ma też nadzór nad wdrażaniem Konwencji. Decyzje Konferencji Stron podejmowane są jednomyślnie, a porozumienie osiągane jest drogą negocjacji. Sama Konferencja odbywa się raz na trzy lata. Tym razem jej gospodarzem byli Polacy, bo to właśnie nasz kraj przejmuje prezydencję w Konwencji Karpackiej.

Konferencję Stron Konwencji otworzył dyrektor sekretariatu Konwencji Karpackiej w Wiedniu Harald Egerer.

Kooperacja, konsensus, współpraca, współdziałanie, osiąganie porozumienia oraz wzajemne zaufanie – to wszystko leży u podstaw naszej pracy na rzecz Karpat. Doceniam zaangażowanie stron, partnerów, za dobre działania na rzecz naszych wspólnych interesów. Dziękuję za dobrą współpracę i życzę jej na kolejne lata i działania – witał uczestników posiedzenia dyrektor sekretariatu Konwencji Karpackiej w Wiedniu Harald Egerer.

W 6. Posiedzeniu Konferencji Stron Konwencji Karpackiej uczestniczyła Inger Andersen,  dyrektor wykonawczy UNEP - Programu Środowiskowego ONZ. Mówiła ona o wyzwaniach dla regionu Karpat.

 Ważne, aby podejmować zdecydowane kroki, by kontynuować tradycje ochrony pięknego regionu, jakim są Karpaty, które mają globalne znaczenie. Karpaty są niezwykle cennym ekosystemem, a Konwencja Karpacka jest ważna, aby go chronić w skali krajowej i międzynarodowej. Jesteśmy bardzo zainteresowani, aby tę współpracę wprowadzać na nowy poziom, bo jest to kluczowe w kontekście ochrony tego ekosystemu. Nie możemy popełniać błędów, bo to oznaczałoby niebezpieczeństwo, na przykład w kwestii likwidacji lasów, co się niestety dzieje, także poprzez działania nielegalne. Problemem  są zmiany klimatu, deforestacja, powodzie, kłusownictwo. To są rzeczy bardzo trudne, ale musimy powiedzieć stop i odwrócić te procesy. Musimy też przyspieszyć wdrażanie polityk dążących do zbilansowanego rozwoju – mówiła przedstawicielka UNEP Inger Anderson.

Karpaty mają przed sobą różne zagrożenia, a my musimy działać zdecydowanie, aby położyć kres negatywnym zjawiskom, iść w stronę biodywersyfikacji, by w ten sposób polepszać dobrostan tego regionu i jego mieszkańców – zwracała uwagę Inger Anderson, życząc powodzenia w kolejnych działaniach.  

UNEP to Program Środowiskowy ONZ, a jego celem jest gromadzenie, przetwarzanie i udostępnianie informacji przestrzennej dotyczącej procesów, zjawisk i obiektów występujących na świecie.

W czasie posiedzenia Węgrzy z wirtualny sposób przekazali prezydencję Konwencji Karpackiej Polakom.

Po raz pierwszy w historii Konwencji Karpackiej spotykamy się online. Pragniemy podziękować za dobrą współpracę wszystkim stronom, instytucjom i osobom, które współtworzą jej działania. Kończąc czas naszej prezydencji chcemy podkreślić wagę tej współpracy. Region Karpat łączy nas fizycznie i duchowo. Bardzo chcielibyśmy dalszego wzmocnienia subregionalnego współdziałania. Dotychczasowe doświadczenia pokazują, że konieczne jest wzmocnienie wielu obszarów współpracy – mówił w imieniu węgierskich władz Sándor Farkas, wiceminister rolnictwa Węgier. – Niezwykle ważne jest wdrożenie dotychczas przyjętych protokołów dotyczących obszarów wiejskich oraz środowiska. W kontekście zmian klimatycznych staje się to niezwykle ważkie dla najbliższej przyszłości – podkreślał.

Minister mówił o tym, co udało się zdziałać przez ostatnie trzy lata. – Europa to my, ważne abyśmy kontynuowali tradycję współpracy. Widzimy duży postęp we wszystkich obszarach objętych współdziałaniem, ważna jest budowa platform współdziałania i zaangażowanie partnerów. Wsparcie UNEP i pani Andreson miało tu swoje znaczenie. Obserwujemy wzmocnienie znaczenia Konwencji w ostatnich latach i chcemy, aby miała ona coraz większy wpływ na wdrażanie procesów na płaszczyźnie globalnej ale i lokalnej – podkreślał minister Farkas.

Węgierski minister symbolicznie przekazał  Polsce laskę – emblemat przewodnictwa w Konwencji Karpackiej, do której przytwierdzono wstążką z polskimi barwami, na znak przejęcia przez nasz kraj rezydencji. – Przekazujemy prezydencję na kolejne lata Polsce, licząc na wzmocnienie działań i nowe inicjatywy, życzę powodzenia w sprawowaniu przewodnictwa - podsumował Sándor Farkas, wiceminister rolnictwa Węgier.

W imieniu Polski słowa podziękowania za przekazanie przewodnictwa przekazał wiceminister klimatu i środowiska Adam Guibourge – Czetwertyński.

Karpaty obejmują ogromny obszar, bogaty w sensie środowiskowym, kulturowym, społecznym, w kontekście tradycji i potencjału. Konwencja Karpacka stwarza nam szansę ochrony tych wszystkich wartości oraz budowania na nich. Jako przejmujący prezydencję chcemy zapewnić, że będziemy  na tym, co już udało się dokonać nadbudowywać kolejne osiągniecia. Będziemy aktywnie działać, aby w jak najpełniejszy sposób zachować i kontynuować zrównoważony rozwój, aby podkreślać go. Będziemy wykorzystywać instrumenty i narzędzia do jak najbardziej pełnego zachowania dziedzictwa Karpat – zarówno środowiskowego, kulturowego, społecznego. Będziemy działać nad przyłączeniem do konwencji nowych struktur, które nas wzajemnie ubogacą – mówił wiceminister Adam Guibourge – Czetwertyński.

Minister podkreślał jednocześnie rolę Podkarpacia w pracach  Konwencji Karpackiej.

Mam nadzieję, że już niedługo będziemy się mogli spotkać osobiście w Rzeszowie, byłaby to świetna okoliczność spotkania, dyskusji w pięknym miejscu i przyjaznej atmosferze, u pana marszałka Władysława Ortyla na pięknym Podkarpaciu - mówił w czasie posiedzenia wiceminister Adam Guibourge - Czetwertyński.

O zaangażowaniu regionu w rozwój terenów górskich i wadze wspólnych działań podejmowanych w ramach Konwencji Karpackiej mówił podczas posiedzenia Władysław Ortyl, Marszałek Województwa Podkarpackiego.

Rzeszów leży i u podnóża Karpat. Podkarpacie w 40 procentach jest objęte Ramową Konwencją o ochronie i zrównoważonym rozwoju Karpat. To aż 67 gmin naszego województwa, to obszary cenne środowiskowo i turystycznie, które mają wielkie możliwości, ale i stoją przed wyzwaniami. Rozumiejąc te specyficzne wyzwania w od niesieniu do rozwoju tych obszarów posługujemy się Strategią województwa podkarpackiego, ale opracowaliśmy także Program Strategicznego Rozwoju Bieszczad oraz Program Strategiczny „Błękitny San”, który obejmuje jedną z najpiękniejszych rzek, która wypływa Karpat. Chcemy w ten sposób lepiej wykorzystać te zasoby endogeniczne oraz by przyczynić się do poprawy poziomu konkurencyjności tych obszarów, a w konsekwencji zapewnić im trwały wzrost i rozwój gospodarczy - mówił w czasie posiedzenia marszałek Władysław Ortyl

Marszałek zaznaczył działania samorządu województwa na rzecz obszarów górskich znajdujących się w regionie. – Nieustannie realizujemy wiele projektów międzynarodowych na rzecz naszych obszarów górskich, rozwijamy infrastrukturę drogową, wspieramy samorządy poprzez środki unijne w ramach naszego programu regionalnego oraz z programów Polska-Białoruś-Ukraina oraz Polska-Słowacja. Robimy to wszystko w oczekiwaniu na przyszłą Strategię Karpacką oraz na drogę, która udostępni  Karpaty, czyli drogę ekspresową Via Carpatia. Cieszymy się, że możemy blisko współpracować z sekretariatem Konwencji Karpackiej. Jednym z priorytetów polskiego przewodnictwa jest wzmocnienie współpracy na poziomie regionalny i lokalnym. Chcemy współpracować  i lobbować na rzecz utworzenia kolejnej makroregionalnej Strategii Karpackiej i też chcemy wspierać działania konwencji, aby Unia Europejska do niej przystąpiła – podkreślał w swym wystąpieniu marszałek Władysław Ortyl. – Mówię o tym, jako marszałek województwa podkarpackiego, ale także jako członek Europejskiego Komitetu Regionów i przewodniczący Międzyregionalnej Grupy Karpaty. W te działania włączają się radni naszego lokalnego parlamentu, którzy zdecydowali o utworzeniu komisji karpackiej i podjęli decyzję o przystąpieniu regionu do stowarzyszenia Euromontana.

Marszałek Ortyl przypomniał, że region podtrzymuje wolę utworzenia w Rzeszowie stałego Sekretariatu Konwencji Karpackiej. Mówił także o staraniach podejmowanych dla przywrócenia finansowania projektu promocji Szlaku Karpackiego z Funduszu Norweskiego.Gospodarz Podkarpacia zaprezentował uczestnikom posiedzenia film promujący region oraz zaprosił do odwiedzenia go.

Podkarpacie prezentuje się niezwykle pięknie i gościnie. Mamy nadzieję, że będziemy mogli u państwa gościć w 2022 roku – mówił dyrektor sekretariatu Konwencji Karpackiej Harald Egerer.

Konferencja Stron Konwencji jest organem, który przyjmuje postanowienia Konwencji Karpackiej i protokoły do niej. Dokumenty te ułatwiają realizację polityki UE we wszystkich państwach będących stronami konwencji, co powoduje, że Konwencja Karpacka odgrywa ważną rolę w ramach polityki środowiskowej i regionalnej UE. Ponadto konwencja wzmacnia współpracę regionalną między pięcioma państwami członkowskimi UE w Europie Środkowej, a jednocześnie ułatwia proces integracji państw spoza UE – Ukrainy i Serbii.

W czasie posiedzenia podsumowywano to, co udało się osiagnąć w ciągu ostatnich lat w czasie prezydencji Węgier. Omawiano wyzwania, jakie stoją przed prezydencja Polski. 

Wdrażanie współpracy w skali lokalnej jest bardzo ważne, aby łączyć współpracę globalną z lokalną – to będzie jeden z głównych celów prezydencji Polski. Trzeba wzmocnić działanie grup roboczych w tym zakresie – mówił wiceminister klimatu Adam Guibourge – Czetwertyński.

Jako najważniejszy cel na najbliższe lata wskazano przystąpienie do Konwencji Karpackiej Unii Europejskiej. Wiąże się to z wieloma wyzwaniami o znaczeniu europejskim, przed którymi stoi region Karpat, W czasie debaty Polska oficjalnie ogłosiła, że przystąpienie UE do Konwencji Karpackiej jest priorytetem  prezydencji naszego kraju.

W czasie posiedzenia przyjęto protokoły poświecone kluczownym dla Konwencji Karapackiej kwestiom. Dotyczą one ochrony zrównoważonego użytkowania róznorodności biologicznej I krajobrazowej, zrównoważonych: gospodarce leśnej, turystyce, transporcie  oraz rolnictwie I obszarach wiejskich.   

Na zakończenie obrad strony Konferencji zdecydowały o przyjęciu decyzji COP6.  Wśród nich znalazł się dokument dotyczący potrzeby przystąpienia UE do Konwencji Karpackiej.

Czytamy w nim między innymi:

"Region Karpat stoi przed wieloma wyzwaniami o znaczeniu europejskim, a zatem sprostanie im wymaga lepszej współpracy na szczeblu UE. Przystąpienie Unii Europejskiej do konwencji karpackiej, tak jak ma to miejsce w przypadku innych konwencji regionalnych, takich jak konwencja alpejska lub konwencja o ochronie Dunaju i inne, pozwoliłoby na lepszą i bardziej znaczącą współpracę w zakresie ochrony i przywracania ekosystemów i różnorodności biologicznej, zmian klimatycznych i zrównoważonych przemian w regionie Karpat.

W związku z tym strony konwencji karpackiej pragną ponownie wyrazić swoje zdecydowane pragnienie uczestnictwa UE w konwencji karpackiej oraz zaangażować się w dyskusję z instytucjami UE na temat znaczenia konwencji karpackiej dla promowania zrównoważonego rozwoju i ochrony w Europie, dając doskonały przykład współpracy regionalnej na szczeblu europejskim, ale również międzynarodowym.

Formalnie zaproszenie UE do przystąpienia do konwencji zostało wyrażone m.in. w licznych oficjalnych pismach i decyzjach COP, począwszy od COP1 w 2006 roku, i nadal jest utrzymywane. Obecnie strony konwencji konsultują się z Sekretariatem w sprawie kolejnych kroków w procesie przystąpienia do UE (zob. mapa drogowa dotycząca przystąpienia Unii Europejskiej do konwencji karpackiej poniżej).

Przystąpienie do Konwencji Karpackiej przez Unię Europejską przyczyniłoby się do podniesienia rangi regionu Karpat i jego wyzwań środowiskowych, wspierając ekologiczną i zrównoważoną przyszłość regionu z korzyścią zarówno dla Karpat, jak i dla Unii Europejskiej. Jednocześnie konwencja karpacka może odegrać ważną rolę jako instrument regionalny służący wzmocnieniu wdrażania polityki światowej i europejskiej oraz model włączania różnorodności biologicznej do innych sektorów.

Wsparcie odpowiednich podmiotów, takich jak strony, w szczególności ministerstwa odpowiedzialne za środowisko i ministerstwa spraw zagranicznych, inne państwa członkowskie UE, Parlament Europejski, Komisja Europejska, Europejski Komitet Regionów, UNEP i inne instytucje, w tym procesie będzie miało zasadnicze znaczenie dla jego pomyślnego zakończenia”.

Aleksandra Gorzelak – Nieduży

Foto Monika Konopka

Biuro prasowe UMWP