Bezcenna wartość, którą otrzymaliśmy w spadku i powinniśmy pielęgnować niczym najcenniejszy klejnot – tak o spuściźnie metropolity przemyskiego arcybiskupa Ignacego Tokarczuka powiedział marszałek Władysław Ortyl, otwierając debatę „Pamięć i Tożsamość Podkarpacia”, poświęconą dziedzictwu wybitnego kapłana i Polaka.

 Debata zorganizowana jako część Podkarpackiej Resursy Kultury Pamięci, poprzez przywołanie przypadającej właśnie 55. rocznicy  inauguracji pontyfikatu Ignacego Tokarczuka na stolicy biskupiej w Przemyślu, dała Samorządowi Województwa Podkarpackiego impuls do oddania hołdu dziedzictwu wybitnego kapłana, obywatela i patrioty. Debata stała się także szansą ukazania na nowo pokojowej walki niezłomnego biskupa o prawo Boże i prawa każdej osoby ludzkiej. Organizatorem przedsięwzięcia, któremu patronują marszałek Władysław Ortyl, wojewoda Ewa Leniart oraz metropolita przemyski abp. Adam Szal, jest Instytut Przestrzeni Obywatelskiej Pro Publico Bono, we współpracy z Centrum Kulturalnym w Przemyślu.

Debata pomyślana została, jako rozłożony na przestrzeni roku cykl dyskusji, w czasie których podejmowane będą w różnych miejscach i z udziałem różnych gremiów kwestie związane z dziedzictwem księdza metropolity Ignacego Tokarczuka. Inauguracja debaty odbyła się podczas sesji, zorganizowanej w formie hybrydowej. Otwarcia dokonał gospodarz regionu, marszałek Władysław Ortyl.

Dzisiejsze wydarzenie to realizacja wskazania, aby podążać Tokarczukowym śladem. Korzenie naszego regionu współtworzył wybitny człowiek. Musimy pamiętać, że  korzystanie z dziedzictwa tak wielkiego kapłana i Polaka to honor i zaszczyt, ale jednocześnie zobowiązanie, by idąc po śladach arcybiskupa Ignacego Tokarczuka – Biskupa Prawdy i Wolności – najwyżej stawiać sprawy Boga i Ojczyzny w naszej narodowej, regionalnej i chrześcijańskiej wspólnocie – mówił marszałek Władysław Ortyl – podkreślając, że zainicjowane wydarzenie będzie miało swój szerszy wymiar. 

Jako wprowadzenie w debatę „Pamięć i Tożsamość” zabrzmiały słowa metropolity przemyskiego arcybiskupa Adama Szala.

Chcemy utrwalić pamięć o człowieku niezwykłym, który zapisał się w historii Podkarpacia i Polski. Słowa papieża Jana Pawła II wypowiedziane pod adresem biskupa w Rzeszowie z czerwcu 1991 roku wyważają najpełniej dokonania pierwszego metropolity przemyskiego. A brzmiały one – Drogi Biskupie! Na przestrzeni twej posługi stałeś się rzecznikiem, świadkiem i autorytetem – mówił podczas debaty abp Adam Szal – Ja sam do tych słów dodaję, że był to rzecznik Boga ale i ludzi - mówił arcybiskup Adam Szal o pierwszym z przemyskich metropolitów.   

Mówiąc o życiu i dokonaniach arcybiskupa Tokarczuka, arcybiskup Szal podkreślał znaczenie swego poprzednika jako reprezentanta narodu, przywołując słowa Jana Pawła II, skierowane do  biskupa Tokarczuka:„ byłeś rzecznikiem narodu w chwilach istnienia państwa totalitarnego, za Twoje świadectwo biskupa niezłomnego, którego przez lata podziwiałem , składam ci wyrazy wdzięczności” – mówił arcybiskup Adam Szal. II

Metropolita przemyski przypomniał dokonania arcybiskupa Tokarczuka dla walki z ateizacją Polaków, podkreślając, ze było on także  jednym z duchowych przywódców narodu polskiego w zmaganiach o niepodległość.

Podziękowania za przywoływanie pamięci o postaci wybitnego kapłana wyraziła w czasie debaty wojewoda podkarpacki Ewa Leniart.

Życie i dzieło biskupa stało się w pewnym sensie naznaczeniem nas i naszego czasu. Poprzez to, że mieliśmy sposobność zetknięcia się ze słowem i osobą biskup, staliśmy się naznaczeni i to ma wpływ na tożsamość regionu. Dziś znaleźliśmy się na pewnym zakręcie dziejów , dotyczy to Polaków i mieszkańców Europy Ten zakręt sprawia, że można dokonać różnych wyborów, kierując różnymi przesłankami. Dokonując wyboru musimy pamiętać skąd wyszliśmy i dokąd zmierzamy, mając na uwadze postaci ważne dla nas wszystkich, tak jak postać księdza arcybiskupa. Kiedy spojrzymy na to, czym kierował się arcybiskup i jakim był człowiekiem, łatwiej będzie nam dokonać właściwych wyborów drogi i pokonać dziejowy zakręt – zauważyła w swym wystąpieniu wojewoda Ewa Leniart, przywołując słowa arcybiskupa Tokarczuka, które mogą być jednym z drogowskazów na życiowe ścieżki dla wielu, zwłaszcza młodych ludzi - „Prawdą żyć, prawdy bronić, prawdy się domagać”.

Podczas debaty zabrzmiał głos metropolity Ignacego Tokarczuka, zachowany na filmie, poświęconym pracy wybitnego duszpasterza.

Powiedziałem - nie będzie żadnego kompromisu w sprawach prawdy i wiary, bo czasy, w których żyjemy są nienormalne – mówił w telewizyjnym nagraniu biskup niezłomny.

Zdecydowałem, że muszę przełamać barierę własnego strachu własną oraz organizować ludzi. - te słowa arcybiskupa Tokarczuka padły podczas debaty w filmie poświęconym kapłanowi.

W dyskusji głosy zabrali ludzie związani z arcybiskupem Ignacym  Tokarczukiem. Świadkowie życia i działalności jego pontyfikatu, historycy, twórcy i aktywni obserwatorzy życia publicznego regionu przedstawiając dokonania pierwszego metropolity przemyskiego podjęli próbę zdefiniowania, czym jest dziedzictwo arcybiskupa. Zastanawiali się także nad tym, jak powinno ono służyć kolejnym pokoleniom dla budowania tożsamości oraz tworzenia fundamentów życia społecznego.  

O swych spotkaniach z niezłomnym biskupem mówił  dr Mieczysław Janowski, były senator RP i poseł do Parlamentu UE, w przeszłości sprawujący urząd prezydenta Rzeszowa. – Doczekamy czasów, gdy ten system upadnie – pamiętam te słowa arcybiskupa, które padły na jednym ze spotkań ze środowiskiem akademickim na początku lat 80-tych w Rzeszowie. Nie chciało nam się wtedy wierzyć, a to były prorocze słowa – podkreślał dr Janowski, mówiąc o wkładzie biskupa w budowanie

Był pośród nas mąż sprawiedliwy – uczmy się od niego – podsumował dr Mieczysław Janowski, zaznaczając, że postać ta powinna być dużo lepiej znana w Polsce i poza jej granicami.

Tło historyczne, prezentujące moment, w którym w 1966 roku, ksiądz Ignacy Tokarczuk zostaje biskupem przemyskim, przedstawił dr Mariusz Krzysztofiński, historyk, pracownik naukowy IPN, biograf arcybiskupa.

O swej wieloletniej współpracy z biskupem Tokarczukiem mówił w czasie dyskusji bliski współpracownik metropolity ks. prałat Stanisław Czenczek.

Pośród wszystkich ważnych słów, które padają dziś na temat księdza arcybiskupa, chcę podkreślić, że był on człowiekiem , dla którego najważniejsza była prawda, wiara, szacunek dla drugiego człowieka. Był wrażliwy na ludzką biedę, starał się pomagać ludziom. Bardzo ważne były dla niego także sprawy Kresów, skąd pochodził. Sprawy Kościoła na Wschodzie, odradzającego się Kościoła na Ukrainie były dla niego bardzo ważne – podkreślał ks. prałat Stanisław Czenczek.

Debata inauguracyjna „Pamięć i Tożsamość Podkarpacia”, stała się okazją , aby przez pryzmat życia i dziedzictwa metropolity przemyskiego pochylić się nad najnowszą historią Podkarpacia, tożsamością kulturową i społeczną, rolą jaką odegrał Kościół i cywilizacja chrześcijańska w ukształtowaniu tożsamości regionu. Była to także sposobność, by zastanowić się nad obecnym miejscem Kościoła w budowaniu regionalnej wspólnoty. Między innymi o tym mówił dr Jan Musiał, senator RP I oraz II kadencji, były wojewoda przemyski.

Spuściznę arcybiskupa traktuje się dziś historycznie. Tymczasem dziś w życiu Kościoła coraz głośniej brzmi to, co przewidział ksiądz biskup przed laty, a mianowicie kwestia nowej ewangelizacji, której idee na gruncie polskim podjął młody wtedy biskup Karol Wojtyła a wraz z nim biskup Ignacy Tokarczuk. – podkreślał dr Jan Musiał. – Dziś widzimy, że to pole nowej ewangelizacji, o której ćwierć wieku temu mówił biskup Tokarczuk pozostaje nadal polem do uprawy. Dziś świetnie widzimy, jak profetyczne były idee arcybiskupa. Rozumiejąc to, oddamy mu najwyższy hołd – mówił w czasie debaty dr Musiał. - Nowa ewangelizacja w rozumieniu, w jakim biskup Tokarczuk chciał ją prowadzić, jest zadaniem na przyszłość – zaznaczył uczestnik panelu dyskusyjnego.

Natomiast wiceprezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Mateusz Szpytma podkreślał rolę arcybiskupa Tokarczuka w budowaniu fundamentów dla odzyskania wolności przez Polskę.

Życie i dzieło księdza biskupa było dowodem głębokiej wiary i miłości do Boga, ale także było niezwykle ważnym wsparciem dla wielu organizacji rodzącej się opozycji wobec komunistycznej władzy. Wśród organizacji, które wspierał ksiądz arcybiskup były także podziemne struktury Solidarności. Ważna była rola arcybiskupa w rejestracji Solidarności rolników. Teraz, kiedy świętujemy rocznice 40 lat od powołania tych struktur staramy się ukazywać jeszcze wyraźniej rolę metropolity w kształtowaniu demokratycznych struktur walki o niepodległość ojczyzny – podkreślał w czasie debaty wiceprezes IPN Mateusz Szpytma.

To jest świetlana postać naszego kościoła i naszego narodu, dlatego trzeba te spotkania kontynuować, aby jeszcze lepiej poznać dziedzictwo arcybiskupa- zaznaczył prezes Szpytma, podsumowując debatę inauguracyjną.

W przyszłości, w ramach debaty „Pamięć i Tożsamość Podkarpacia”, obok debat poświęconych spuściźnie metropolity Ignacego Tokarczuka, zostanie uruchomiony cykl poświęcony dziedzictwu pułkownika Łukasza Cieplińskiego oraz wynalazcy Ignacego Łukasiewicza.

Tekst Aleksandra Gorzelak -Nieduży

Foto Anna Magda

Video Mateusz Romankiewicz  

Biuro prasowe UMWP