„Solidarność” rolnicza rodziła się na Podkarpaciu

Szczegóły: Anna Magda; Opublikowano: 21 kwietnia 2021; Poprawiono: 21 kwietnia 2021

Już od dziś, w Rzeszowie można zwiedzać wystawę „TU rodziła się Solidarność Rolników”, która stanęła przed gmachem Urzędu Marszałkowskiego od strony alei Ł. Cieplińskiego. Wystawa została przygotowana przez Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Instytutu Pamięci Narodowej. Udział w otwarciu wziął marszałek Władysław Ortyl.

Założeniem wystawy, którą będzie można zwiedzać do 6 maja jest ukazanie „Solidarności” rolniczej, jako bohatera zbiorowego, odgrywającego ważną rolę w zmaganiach o wolną Polskę. Wystawa uzmysławia widzom, że strajki, a następnie porozumienia zawarte w lutym 1981 roku w Rzeszowie i Ustrzykach Dolnych, podobnie jak porozumienia gdańskie, szczecińskie i jastrzębskie, są istotną częścią najnowszej historii Polski.

Marszałek Władysław Ortyl podkreślał wagę tej wystawy dla zrozumienia kontekstu historycznego tamtych lat:

Dziś, pokazujemy, że potężny i społeczny zryw „Solidarności” nie miał miejsca jedynie w dwóch, trzech punktach, ale był systemowym protestem przeciwko komunistycznemu reżimowi. Ten opór, który rolnicy stawiali przez dziesiątki lat został zwieńczony tymi protestami. Musimy przypominać że właśnie na Podkarpaciu, w Rzeszowie, w Ustrzykach Dolnych rodziła się „Solidarność” rolnicza, która bardzo mężnie i w jednym szeregu stawała z „Solidarnością” ludzi pracy. Wszyscy przyczynialiśmy się do tego, aby nastąpiły zmiany demokratyczne w naszym kraju – mówił marszałek.

Władysław Ortyl podziękował dyrektorowi IPN za tę inicjatywę:

Cieszę się, że Instytut Pamięci Narodowej docenił zmagania polskich rolników z komunistyczną władzą. Dziękuję dyrektorowi rzeszowskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej za tę wystawę. Ma ona wymiar edukacyjny zwłaszcza dla młodych pokoleń Polaków, którzy czasy komunistyczne znają jedynie z książek historycznych. Myślę, że spotka się ona z zainteresowaniem mieszkańców Rzeszowa – powiedział.

Ewa Leniart, wojewoda podkarpacki zwróciła uwagę na to, że wydarzenia prezentowane na wystawie były jednymi z najważniejszych w komunistycznej Polsce:

Rok bieżący jest rokiem wyjątkowo ważnym dla Solidarności Rolników Indywidualnych, rokiem jubileuszu, kiedy doszło do strajku, a potem podpisania Porozumień Rzeszowsko-Ustrzyckich. Niezmiennie uważam, że te porozumienia są jednymi z czterech najważniejszych, które otworzyły drogę do wszystkiego tego, co wiązało się z uwolnieniem Polski od komunizmu – mówiła wojewoda.

Dr Dariusz Iwaneczko, dyrektor rzeszowskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej tłumaczył ideę wystawy:

Rolnicza „Solidarność” i to, co wydarzyło się w latach 1980-1981 jest mało znane. Dlatego zamysłem Instytutu Pamięci Narodowej było, aby otworzyć w jednym momencie w siedemnastu miejscach o godzinie dwunastej, regionalne moduły wystawy dotyczącej powstania „Solidarności” rolniczej. Rzeszów nie przypadkowo został przez nas wybrany. Uznaliśmy, że to właśnie Rzeszów na przełomie stycznia i lutego stał się stolica polskich rolników. To właśnie strajk w Rzeszowie i Ustrzykach Dolnych zmobilizował rolników polskich w sposób bezprecedensowy – powiedział dyrektor.

Wystawa IPN jest prezentowana także w innych miastach: Białobrzegach, Bydgoszczy, Giżycku, Poznaniu, Stargardzie, Świdnicy, Zawierciu, Pułtusku, Nowym Targu, Radkowicach, Nowym Dworze Gdańskim, Nakło nad Notecią, Łapach, Łęczycy, Milejowie i Nysie. Po pokazach w regionach wystawa zostanie zaprezentowana w Warszawie. Od 12 maja na Placu Piłsudskiego będą prezentowane moduły centralne, oraz moduły/plansze przywiezione ze wszystkich regionów.

Z końcem grudnia 1980 roku rolnicy z Bieszczad rozpoczęli strajk okupacyjny w Ustrzykach Dolnych. Domagali się m.in. rejestracji NSZZ Rolników „Solidarność Wiejska” oraz spełnienia lokalnych postulatów. Mimo pacyfikacji strajków przez milicję był on kontynuowany wspólnie z protestującymi w Rzeszowie. Postulaty obejmowały całokształt życia na wsi zniszczonego latami komunizmu, a więc swobodnej gospodarki ziemią, odsunięcia PZPR i ZSL od wpływu na decyzje administracyjne, nauki religii i wolności praktyk religijnych, nieutrudniania budowy świątyń, a także odkłamania historii. Poparcia strajkowi udzieliła NSZZ „Solidarność” oraz Kościół katolicki m.in. ks. bp. Ignacy Tokarczuk. Władze zostały zmuszone do rozmów i 19 lutego 1981 roku podpisano porozumienie w Rzeszowie, a 20 lutego w Ustrzykach Dolnych. Porozumienia Rzeszowsko-Ustrzyckie – zwane Konstytucją Polskiej Wsi – stały się dla wsi odpowiednikiem porozumień sierpniowych 1980 r.