Na Podkarpaciu, po raz pierwszy i w blasku fleszy zaprezentowano założenia nowego unijnego programu pod nazwą: Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021-2027, potocznie nazwanym FEnIKS. Program przyczyni się do rozwoju gospodarki niskoemisyjnej, ochrony środowiska oraz przeciwdziałania i adaptacji do zmian klimatu. Wesprze też inwestycje transportowe i w zakresie bezpieczeństwa energetycznego oraz dofinansuje ochronę zdrowia i dziedzictwo kulturowe.
Premiera FEnIKS-a miała miejsce podczas konferencji poświęconej Funduszom Europejskim, która odbyła się w formule hybrydowej. Studio, do którego zostali zaproszeni między innymi Władysław Ortyl - Marszałek Województwa Podkarpackiego, Waldemar Buda - sekretarz stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej oraz Ewa Leniart - Wojewoda Podkarpacki, mieściło się w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Podkarpackiego. W wydarzeniu udział wzięli również przedstawiciele Ministerstwa Klimatu i Środowiska, Ministerstwa Infrastruktury, a także samorządowcy z Podkarpacia.
Marszałek Władysław Ortyl powiedział, że w nowej perspektywie finansowej ważne jest kontynuowanie projektu Podkarpackiej Kolei Aglomeracyjnej:
Kluczowym projektem realizowanym w naszym regionie, w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko jest Podkarpacka Kolej Aglomeracyjna. To ogromne wyzwanie, które dziś z sukcesem wdrażamy. Myślę, że ta dobra praktyka w przypadku tego projektu musi być przeniesiona także na przyszłą perspektywę. Program FEnIKS jest wdrażany z poziomu kraju, a więc będzie zarządzany przez ministerstwo i to właśnie będzie wyzwanie dla nas – samorządowców, aby z tego programu jak najwięcej zdobyć dla nas - dla Podkarpacia, dla przedsiębiorców, dla tych, którzy dbają o infrastrukturę związaną z ochroną środowiska. To jest wielkie wyzwanie i nie mówimy tu o milionach, ale o setkach milionów. Myślimy też o innych takich kluczowych inwestycjach dla naszego regionu, jak: Podkarpackie Centrum Chorób Dziecka, o infrastrukturze związanej ze szpitalem uniwersyteckim, czy związanych z retencją wody – mówił marszałek.
Waldemar Buda, sekretarz stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej zwrócił uwagę na kwotę, jaka będzie do pozyskania w ramach tego programu:
Dzisiaj mówimy o programie, który jest największym programem operacyjnym w Polsce. Mamy ogromne nadzieje i oczekiwania związane z tym programem. Jesteśmy w wykonaniu decyzji, która jest następstwem negocjacji pana premiera. Te bardzo dobrze znane nam liczby, jak 770 mld złotych to jest kwota, która będzie łącznie do wykorzystania w najbliższym czasie z Funduszy Europejskich. W tym mieści się oczywiście polityka spójności, która w swoim rdzeniu zawiera 72 mln euro, do tego trzeba dołożyć fundusz sprawiedliwej transformacji w wysokości prawie czterech miliardów i łącznie potraktować to jako sumę, z której będą korzystać wszystkie regiony, w tym również Podkarpackie, które tą perspektywą już pokazało, że jest skuteczne w pozyskiwaniu takich środków – mówił.
Sekretarz stanu powiedział także, jakie inwestycję będzie można sfinansować ze środków w ramach FEnIKS-a:
To są środki, które będą kontynuować zadania, które były realizowane w Programie Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko. Z punktu widzenia Rzeszowa, czy Podkarpacia w dużej mierze będą one kierowane na takie inwestycje, jak chociażby bulwary w Rzeszowie, czyli na inwestycje związane z taką tkanką zieloną, żywą, która w miastach się pojawia, ale jest nieproporcjonalnie mała w stosunku do infrastruktury budowlanej, jak biurowce, wieżowce, obiekty mieszkalne. Warto, żeby zwracać uwagę na to przy rozbudowie tej infrastruktury, żeby nie zapomnieć o komforcie życia, a właśnie takie elementy, jak: parki kieszonkowe, jak woonerf-y, jak zadbanie o zieleń miejską poprzez dodatkowe miejsca turystyczne, będą czynić życie w mieście komfortowym. Dziś ten wyścig dużych miast idzie w kierunku nie tylko pozyskiwania lepszych miejsc pracy, ale również komfortu życia i to dzisiaj przez młodych ludzi często jest brane pod uwagę jako pierwsze. Miasto przyjazne, miasto, które odpowiada na wyzwania klimatyczne, miasto, które nie imituje ponad miarę CO2 do środowiska, to jest miasto, na które młodzi ludzie spoglądają z entuzjazmem i chcą tu mieszkać – powiedział Waldemar Buda.
Ewa Leniart, wojewoda podkarpacki wskazała na zagrożenia stojące przed regionem i Rzeszowem oraz możliwość przeciwdziałania im dzięki tym środkom:
To nie tylko kwestia parków zielonych, ale także kwestia zagospodarowania wód opadowych w naszym regionie i w Rzeszowie. To jest problem, który wymaga przepracowania z tego względu, że bardzo gwałtowne deszcze w ostatnim czasie stanowią poważne źródło zagrożenia zarówno dla mieszkańców miast, jak i znacznej części naszego województwa. Zatem mądra retencja, gromadzenie wód i racjonalnie gospodarowanie nimi sprawi, że będziemy bezpieczniejsi, a zagrożenia klimatyczne, które normalnie występują nie będą mieć dla nas negatywnych skutków – powiedziała Ewa Leniart.
Rafał Weber, sekretarz stanu w Ministerstwie Infrastruktury powiedział, że program pozwoli kontynuować ważne inwestycje w zakresie transportu publicznego:
Cieszę się, że w stolicy podkarpacia zaczynamy publiczną dyskusję związaną z programem Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko.Z punktu widzenia transportu to ważny program, ponieważ będzie wspierać inwestycje w tym sektorze i my, jako Ministerstwo Infrastruktury chcemy użyć tego programu, jako narzędzia rozwojowego, dzięki któremu będziemy mieli do czynienia z dalszą poprawą infrastruktury w całej Polsce, w tym również u nas - na Podkarpaciu. W tej chwili wykorzystaliśmy już ponad 90 procent alokacji obecnej perspektywy w ramach POIiŚ. Wielką efektywnością możemy się pochwalić zarówno jeśli chodzi o inwestycje drogowe realizowane przez GDDKiA, jak i inwestycje kolejowe prowadzone przez PKP PLK. W programie FEnIKS będziemy kontynuować inwestycje w rozwój drogowy i kolejowej sieci TENT, ale oczywiście przewidywane są też inwestycje poza siecią mające na celu poprawę dostępności transportowej, płynność komunikacyjną, albo też poprawę bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Planujemy też dofinansować transport intermodalny i zakup taboru kolejowego. W gestii naszych zainteresowań są także inwestycje w portach lotniczych, w obszarze bezpieczeństwa i ochrony ruchu lotniczego zmniejszające negatywne oddziaływanie na środowisko naturalne – powiedział Rafał Weber.
FEnIKS stanowi kontynuację programu Infrastruktura i Środowisko na lata 2014-2020 (POIiŚ). Uwzględnia on również nowe wyzwania i priorytety, przed którymi stoi cała Europa, wynikające z Europejskiego Zielonego Ładu. Program skupi się na realizacji wybranych celów Polityki Spójności, dotyczących bardziej zielonej, lepiej połączonej i bardziej społecznej Europy.
Prace nad przygotowaniem projektu FEnIKS odbywały się w ramach grup roboczych poświęconych właściwym celom Polityki Spójności i samemu programowi. Uczestniczyli w niej przedstawiciele partnerów społecznych i gospodarczych, środowisk naukowych, administracji samorządowej i rządowej. Konsultacje społeczne projektu programu FEnIKS planowane są na przełomie czerwca i lipca 2021 roku.
Polska wynegocjowała około 170 miliardów euro z nowego budżetu unijnego na lata 2021-2027. W tej kwocie środki Polityki Spójności to ponad 72 miliardy euro. Będą one wdrażane poprzez programy na poziomie krajowym i regionalnym. Jednym z nich będzie Program Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021-2027 z budżetem ponad 25 miliardy euro.
Tekst: d. Kozik
Fot.: A. Magda
Wideo: M. Romankiewicz
