Jakie korzyści wynikają ze zintegrowanego planowania rozwoju? Jakiej polityki terytorialnej oczekują polskie samorządy i jakie wyzwania stoją przez zintegrowanym planowaniem rozwoju? – Na te i wiele innych pytań próbowali odpowiedzieć uczestnicy konferencji, która odbyła się w Kolbuszowej. Udział w dyskusji wziął marszałek Władysław Ortyl wraz z wicemarszałek Ewą Draus.
Polskie samorządy coraz częściej planują podjęcie prac nad strategiami obejmującymi więcej niż jedną gminę. Wiele miast i miejskich obszarów funkcjonalnych zakłada w najbliższym czasie przystąpienie do opracowywania planów terytorialnych. Jest to konieczne, by móc skorzystać z instrumentów terytorialnych. Takie podejście wynika wprost z wytycznych Komisji Europejskiej, polskiego rządu, a w konsekwencji także polskich regionów.
Udział w konferencji wzięła Małgorzata Jarosińska-Jedynak, sekretarz stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej, która wyjaśniała ideę zintegrowanego planowania przestrzennego:
Podczas dzisiejszego spotkania mamy do przekazania ważne informacje w zakresie zintegrowanego planowania. Planowanie przestrzenne jest przede wszystkim koncepcją rozwoju terytorialnego, a teraz dodajemy do tego jeszcze słowo - zintegrowane. W Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej poszukujemy rozwiązań, które będą ułatwiać proces planowania, a jednocześnie dawać pomocne narzędzie do tego, aby małe ojczyzny rozwijać w sposób zrównoważony i zintegrowany, odpowiadając przy tym na problemy społeczne. Dokumenty strategiczne planujące współpracę w sposób zintegrowany nie mogą stać się dokumentami zapomnianymi, to mają być dokumenty, które będą pokazywały kierunki rozwoju, będą precyzowały przedsięwzięcia, które będziemy realizować – powiedziała sekretarz stanu.
Małgorzata Jarosińska-Jedynak podkreślała, że teraz jest odpowiedni czas, aby wspólnie planować inwestycje w ramach przyszłej perspektywy:
Polityka, którą kreujemy to dobry wstęp do tego, aby realizować wspólne projekty. My chcemy do tych projektów podejść w sposób kompleksowy. Chcemy rozpocząć ten pilotaż, aby przygotować związki gmin do realizacji wspólnych koncepcji, a przy tym rozwiązywać wspólne problemy, aby poprzez diagnozy i realizację strategii ponadlokalnych osiągnąć większe cele, które przełożą się na większy obszar terytorialny. Wprowadzamy zmiany w prawie i wspólnie ze Związkiem Miast Polskich prowadzimy pilotaż, finansowany w ramach środków norweskich. Realizujemy w sumie 38 projektów w 15 województwach i chcemy je kontynuować w nowej perspektywie. Teraz jest ten czas, aby wspólnie znaleźć odpowiedzi na pytania, które stoją przed każdym samorządem - jak wykorzystać środki z przyszłej perspektywy, aby przyciągnąć przedsiębiorców i zatrzymać młodzież? – Mówiła.
Celem konferencji było przedstawienie i zarekomendowanie standardu zintegrowanego planowania rozwoju, łączącego wymiar strategiczny oraz przestrzenny. Standard taki wypracowywany jest obecnie w ramach pilotażu Centrum Wsparcia Doradczego (CWD) tj. projektu Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej realizowanego przez Związek Miast Polskich we współpracy z urzędami marszałkowskimi 15 województw. W ramach projektu toczą się prace nad modelem struktury funkcjonalno-przestrzennej w dwóch partnerstwach, w tym w Partnerstwie Kolbuszowskim.
Marszałek Władysław Ortyl mówił, jak ważna jest współpraca samorządów w osiąganiu wspólnych celów:
Ta konferencja jest ważna z punktu widzenia momentu, w jakim się znajdujemy. Przed nami są potężne środki w ramach Funduszy Europejskich, które musimy dobrze wykorzystać. Projekt związany ze zintegrowanym planowaniem rozwoju uruchomiony przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej ze Związkiem Miast Polskich ma szeroki aspekt samorządowy. Gromadzi on sumę doświadczeń wszystkich instytucji, które zajmują się wdrażaniem zintegrowanego planowania. Ważne jest, aby element tej współpracy był właśnie ze stroną rządową, bo to rząd ma kontakty z Komisją Europejską, czyli instytucją, która dysponuje tymi środkami. Zintegrowane podejście ma ważny udział w rozwoju kraju i jest elementem obowiązującego prawa o programowaniu i planowaniu strategicznym. W dzisiejszym spotkaniu uczestniczy wiele osób, w tym przedstawicieli różnych instytucji. Można powiedzieć, że wszyscy dziś uczestniczymy w swoistym pilotażu. To nowe podejście, które daje też element ryzyka, ale tu są obecni partnerzy odpowiedzialni, tak więc na pewno nam się uda – mówił marszałek Władysław Ortyl.
Zintegrowane planowanie rozwoju niesie wiele korzyści i szans, ale stanowi także wyzwanie, gdyż wymaga dalszej profesjonalizacji zarządzania rozwojem. Stąd tak ważne jest systemowe wspieranie samorządów na tej ścieżce zarówno ze szczebla krajowego, jak i regionalnego, a także systematyczna wymiana doświadczeń i dobrych praktyk pomiędzy samorządami, które proces ten już rozpoczęły.
Wicemarszałek Ewa Draus podkreślała korzyści wynikające ze współpracy samorządów w kwestii planowania wspólnego rozwoju:
Aby móc planować dobrze rozwój, taki, który przyczynia się faktycznie do wykorzystania potencjału wewnętrznego to zintegrowane podejście daje rezultaty. Nie jest to łatwe ani dla samorządu wojewódzkiego, ani dla samorządów lokalnych, ale taka partnerska współpraca przynosi najlepsze efekty. My, jako instytucja, która wspiera i partnersko współpracuje z samorządami motywujemy do takiego podejścia zintegrowanego, choć również same samorządy widzą korzyści wynikające z takiego współdziałania. Problemy nie kończą się na granicach administracyjnych gmin, czy powiatów. My musimy podejmować działania, żeby wspólnie móc rozwiązywać problemy. Szersze, zintegrowane i komplementarne spojrzenie daje synergię działań, a jednocześnie łączy pieniądze. Dlatego są to lepiej zaadresowane i wydatkowane fundusze na rozwój, które przynoszą szybsze efekty – powiedziała wicemarszałek.
Tematyka konferencji w sposób szczególny była adresowana do miast i miejskich obszarów funkcjonalnych (MOF), które będą lub planują być objęte zintegrowanymi inwestycjami terytorialnymi (ZIT), a także samorządów tworzących obszary funkcjonalne, które planują skorzystać z innych instrumentów terytorialnych (IIT) lub opracować wspólnie strategię ponadlokalną.
Andrzej Porawski, dyrektor Biura Związku Miast Polskich, współorganizator konferencji powiedział:
Jako Związek Miast Polskich gromadzimy ekspertów, a dzięki temu robimy ciekawe projekty, także dzięki współpracy z Ministerstwem Funduszy i Polityki Regionalnej. 38 partnerstw w całej Polsce wskazanych przez urzędy marszałkowskie mają różny charakter. Zintegrowane planowanie polega na tym, że trzeba zespolić ze sobą wiele elementów w mozaikę, z której z kolei wyłoni się konkretny kształt – powiedział Andrzej Porawski.
Obecnie obserwuje się ogromne zainteresowanie tematyką zintegrowanego planowania rozwoju, co wynika z intensywnych przygotowań do nowego okresu programowania UE 2021-2027, a także rosnącej świadomości jednostek samorządu terytorialnego, że planowanie strategiczne przenosi się na poziom ponadlokalny i obejmuje kilka, a nawet kilkanaście gmin. Wymusza to nie tylko refleksję o wzajemnych powiązaniach funkcjonalnych, ale także o prowadzeniu polityki rozwoju w kontekście wspólnego planowania przestrzennego. Aktualnie obowiązujące oraz przygotowywane akty prawne stanowią krok w stronę integracji wymiaru społeczno-gospodarczego i przestrzennego w dokumentach strategicznych, a polityka rozwoju zyskuje bardziej widoczny wymiar terytorialny.
Udział w konferencji wzięli także Zbigniew Chmielowiec – poseł na Sejm RP oraz eksperci ze Związku Miast Polskich, Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej, Ministerstwa Rozwoju, Pracy i Technologii, Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu oraz przedstawiciele urzędów marszałkowskich – podkarpackiego i małopolskiego. Konferencja odbyła się w formule hybrydowej i była również dostępna w trybie on-line.
Obecnie w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej są prowadzone prace nad rekomendacją metodyki budowania strategii ponadlokalnych instrumentów terytorialnych, a w Ministerstwie Rozwoju, Pracy i Technologii nad reformą planowania przestrzennego. Organizatorami konferencji byli: Związek Miast Polskich oraz Województwo Podkarpackie.
Po konferencji uczestnicy zwiedzili skansen w Kolbuszowej, w którym były prezentowane założenia projektu pt. „Szlak Lasowiacki – Dolinami Puszczańskich rzek do Wisły”. Projekt zostanie wypracowany przez Partnerstwo Gmin Powiatu Kolbuszowskiego, w ramach Centrum Wsparcia Doradczego. Opisuje on szlak, który ma być w założeniu jednolity, kompleksowy i integracyjny. Celem powstania wielowątkowego szlaku kulturowego, jest uświadomienie mieszkańcom, że jest on miejscem wyjątkowym, wartym poznania z którego można i trzeba być dumnym. Powiat kolbuszowski stanie się modelem na którym będą mogły się wzorować inne społeczności.
Prezentacje prelegentów oraz nagranie konferencji są na stronie internetowej.
Tekst: D. Kozik
Fot.: A. Magda
Wideo: M. Romankiewicz
Biuro Prasowe UMWP
