W Parlamencie Europejskim odbyła się konfenerncja pn. „Europejska wartość dodana Polityki Spójności w regionach” zorganizowana przez Dom Polski Wschodniej w Brukseli.Jej celem było zaprezentowanie stanowiska Polski i regionów Polski Wschodniej w kontekście wybranych aspektów budowy nowej, zreformowanej Polityki Spójności po roku 2020.
Jednym z kluczowych tematów poruszonych podczas konferencji były efekty i przyszłość Programu Polska Wschodnia. Marszałkowie pięciu województw Polski Wschodniej zwrócili uwagę, że program „Rozwój Polski Wschodniej” w znaczący sposób przyczynia się do rozwoju tych regionów i że widzą potrzebę kontynuowania wsparcia dedykowanego makroregionowi Polska Wschodnia w perspektywie finansowej po 2020 roku.
Wraz z władzami pięciu regionów, współgospodarzem odbywającego się 21 listopada wydarzenia był Krzysztof Hetman, eurodeputowany i członek Komisji REGI Parlamentu Europejskiego. Do udziału w wydarzeniu zaproszeni zostali wysocy rangą przedstawiciele Komisji Europejskiej oraz Europejskiego Komitetu Regionów. Wydarzenie przygotowane było we współpracy z Wydziałem Polityki Regionalnej Stałego Przedstawicielstwa RP przy UE. Podkarpackie reprezentował Paweł Wais Zastępca Dyrektora Departamentu Rozwoju Regionalnego UMWP.
Podczas konferencji podkreślono, że Komisja Europejska jest właśnie na etapie przygotowywania kształtu przyszłej perspektywy finansowej i ta konferencja idealnie wpisuje się w te prace. Jest to najlepszy czas na wpływanie na decyzje podejmowane przez Komisję Europejską i pozostałe instytucje.
Gospodarz wydarzenia, poseł do PE Krzysztof Hetman zaprezentował stanowisko Parlamentu Europejskiego na temat przyszłości Polityki Spójności, która jest wyrazem solidarności regionów i najważniejszym narzędziem wyrównywania szans rozwojowych. Podkreślił również znaczenie pogłębiających się dysproporcji w ramach pojedynczych regionów, i że nie chodzi już tylko o dysproporcje pomiędzy regionami, ale również wewnątrz regionów. Polityka Spójności powinna również pozostać głównym narzędziem inwestycyjny i rozwojowym w regionach i być ukierunkowana na wyniki, koncentrację tematyczną i inteligentne specjalizacje w oparciu o wielopoziomowe zarządzanie. PE sprzeciwia się ograniczeniu Polityki Spójności, również Brexit nie powinien mieć wpływu na wysokość Polityki Spójności. Kluczowe jest, aby nie powielać błędów z poprzednich negocjacji, aby wszystkie programy były przyjęte na czas przy uwzględnieniu głosów lokalnych i regionalnych. Konieczne jest wprowadzenie uproszczeń oraz większej synergii pomiędzy funduszami. Należy też pracować nad wzajemnym zaufaniem pomiędzy KE, krajami członkowskimi, regionami, gdyż to może wpłynąć na ograniczenie biurokracji. Poseł Hetman bardzo wyraźnie podkreślił, je jednym z kluczowych argumentów za utrzymanie Programu Polska Wschodnia są wskaźniki demograficzne - 3 razy więcej osób wyjeżdża z regionów peryferyjnych w krajach słabiej rozwiniętych, a w krajach rozwiniętych ta tendencja jest zupełnie odwrotna.
Następnie głos zabrał minister Paweł Chorąży z Ministerstwa Rozwoju, który podkreślił, że Polityka Spójności to ten obszar, który łączy zarówno polski rząd jak i regiony. Stanowiska dot. Polityki Spójności przygotowane przez regiony i rząd są w większości zbieżne. Wg rządu PKB per capita powinno nadal pozostać głównych wskaźnikiem określającym poziom rozwoju regionów, Polityka Spójności powinna być nadal zaadresowana do wszystkich regionów. Biorąc pod uwagę koncentrację tematyczną należy zwrócić uwagę na możliwości i na słabe strony regionów, i ich zdolność do kreowania innowacji. Minister podkreślił znaczenie realizowanego w województwach świętokrzyskim i podkarpackim projektu Catchin-up Regions jako dobrego narzędzia diagnozy potencjału regionów. Co do uproszczeń, to powinny mieć one charakter ewolucyjny, a nie rewolucyjny, aby nie zaprzepaścić wypracowanych dotychczas dobrych rozwiązań.
W kolejnym wystąpieniu Marek Przeor reprezentujący Komisję Europejską zaprezentował Strategię Inteligentnych Specjalizacji czyli zwiększanie innowacyjności europejskich regionów poprzez strategie na rzecz trwałego, zrównoważonego wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu. Podkreślił, że wszystkie regiony są bardzo zróżnicowane i stworzenie jednego rozwiązania dla wszystkich jest niemożliwe. Europa przechodzi okres przełomowych zmian wynikających z globalizacji, nowych technologii, automatyzacji, technologii cyfrowych i redukcji emisji gazów cieplarnianych. Korzyści wynikające z globalizacji nie są równomiernie rozłożone. Wpływ na poziom i strukturę zatrudnienia, zmieniające się modele biznesowe wymagają uodpornienia gospodarki na te zmiany i wspierania obywateli UE w dostosowaniu do nich. Dotychczas strategia inteligentnych specjalizacji przyczyniła się do: wprowadzenia reform w około połowie państw członkowskich, pomogła zainicjować rozwiązywanie problemów w systemach B&R&I czy znosić bariery współpracy między przedsiębiorcami, naukowcami, administracją, społeczeństwem obywatelskim. Konieczna jest silniejsza strategiczna współpraca międzyregionalna w celu budowania trwałych powiązań między regionalnymi systemami innowacji w ramach obszarów inteligentnej specjalizacji.
Kolejnym mówcą był Ivan Žagar reprezentujący Komisję COTER Europejskiego Komitetu Regionów, który zaprezentował stanowisko KR dot. przyszłości Polityki Spójności po 2020. Dokument, który został przyjęty w maju tego roku podkreśla, że przyszłość Polityki Spójności jest nierozerwalnie związana z przyszłością całej UE, dlatego silnej i zdolnej do działania Unii niezbędna jest silna i skuteczna polityka spójności. Powinna ona obejmować wszystkie regiony UE, gdyż w ten sposób cała Unia Europejska może harmonijnie się rozwijać. KR zdecydowanie opowiedział się za zapewnieniem polityce spójności znaczącej roli w UE również po 2020, stwierdzając jednocześnie, że w przyszłej, planowanej reformie tej polityki należy znaleźć równowagę między ciągłością a niezbędną odnową. Podczas ostatniego Tygodnia Regionów i Miast została również rozpoczęta inicjatywa „Cohesion alliance”, do której można przystąpić i ją poprzeć poprzez podpisanie stosownej deklaracji dostępnej w KR.
Następnie głos zabrał Marszałek Województwa Lubelskiego Sławomir Sosnowski. Głównym tematem wystąpienia było przedstawienie barier rozwojowych i w związku z tym znaczenia Programu Polska Wschodnia dla rozwoju 5 polskich regionów. Zaznaczył, że dzięki temu programowi udało się podwyższyć PKB per capita makroregionu z 36% w 2016 r. do 49% średniej unijnej w 2015r. Niemniej jednak regiony Polski Wschodniej rozwijały się wolniej niż pozostałe regiony i dysproporcje rozwojowe się pogłębiły. Nadal widoczne są braki infrastrukturalne, wysokie zatrudnienie w rolnictwie, niskie dochody własne samorządu czy problemy energetyczne. Stąd tak wielkie znaczenie Programu Polska Wschodnia dla rozwoju regionów. Marszałek podkreślił sprzeciw wobec traktowania Polityki Spójności jako narzędzia interwencji w przypadku pojawienia się nagłych zjawisk społecznych i ekonomicznych.
Jako kolejny głos zabrał Marszałek Województwa Świętokrzyskiego Adam Jarubas, który bardzo pozytywnie odniósł się do inicjatywy Catching-up Regions jako cennego narzędzia, które już przekłada się na konkretne rozwiązania. Marszałek zaprezentował pozytywne efekty Programu Polski Wschodniej oraz przedstawił propozycje priorytetowych obszarów interwencji w ramach Programu w kolejnej perspektywie. Wśród propozycji znalazły się: infrastruktura transportowa, cyfryzacja i sieć szerokopasmowa oraz rozwój miast subregionalnych.
W odniesieniu do wspomnianej wcześniej inicjatywy Catching-up Regions głos zabrał szef polskiego działu w DG REGIO w Komisji Europejskiej Christopher Todd, który zaprezentował szczegóły inicjatywy, która była realizowana w województwie podkarpackim i świętokrzyskim. Była ona realizowana od lutego 2016 do maja 2017 r. Inicjatywa to projekt o charakterze badawczym i doradczym, skierowany do słabiej rozwiniętych regionów UE. Celem było określenie i wdrożenie w wybranych regionach działań, które przyczynią się do zwiększenia skuteczności instrumentów polityki spójności w osiąganiu zakładanych celów rozwojowych. Jak już wspomniał wcześniej marszałek Jarubas, są już realizowane pierwsze praktyczne działania w obszarze szkolnictwa zawodowego.
Ostatnim mówcą był Paweł Wais Zastępca Dyrektora Departamentu Rozwoju Regionalnego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego, który przedstawił genezę Programu Polska Wschodnia i znaczenia regionów w rozwoju integracji europejskiej i rozwoju gospodarczego UE. Podkreślił, że regiony są najbardziej adekwatnym poziomem adresowania Polityki Spójności. Właśnie dzięki programowi Polska Wschodnia udało się stworzyć unikatowe międzyregionalne partnerstwo.
Wydarzenie było idealną okazją do zaprezentowania pozytywnego polskiego przekazu w sprawie Polityki Spójności i Programu Polska Wschodnia, w oparciu o zdobyte doświadczenia z realizacji tych polityk w Polsce.
Tekst: Monika Bańka (Dom Polski Wschodniej w Brukseli)
Zdjęcia: T. Cibulla
